Китай инвесторӗсем Пӑрачкав районӗнчи Сиява тата Кудеиха ял тӑрӑхӗсенче «Сычуань-Чӑваш Ен» агропарк хута ярасшӑн. Вӑл 5 пин ытла гектар ҫӗре йышӑнӗ. Халӗ ҫӗре тара илмелли документсене хатӗрлес ӗҫ пырать.

Китай ҫыннисене 25 ҫуллӑха 4 911,65 гектар ҫӗр тара панӑ. Ҫак ҫӗрсемпе тахҫанах усӑ курман, унта ҫум курӑк ӳссе ларнӑ. Малтанлӑха мӑйракаллӑ шултра выльӑх валли (2 пин пуҫ валли) ферма тӑвасшӑн. Вӑл аш-какайлӑх пулӗ. 4 пин ӗне валли те сӗт комплексӗ хута ярасшӑн. Агропаркра тислӗке утилизацилемелли ятарлӑ комплекс та пулӗ.

Агропарка хута ярсан 100 ытла ҫын валли ӗҫ вырӑнӗ пулмалла. Китаецсем каланӑ тӑрӑх, вӗсем какай, сӗт, пахча ҫимӗҫ рекорд шайӗнче туса илӗҫ. Пӗр пайне кунтах вырнаҫтарӗҫ, ыттине хӑйсен ҫӗршывне ӑсатӗҫ.

ЧР Элтеперӗ ирттернӗ планеркӑра ял хуҫалӑх министрӗ Сергей Артамонов республикӑри тепӗр икӗ районта кайӑк-кӗшӗк грипне тупса палӑртнине пӗлтернӗ.

Хӗрлӗ Чутай тата Йӗпреҫ районӗсенчи хуҫалӑхсенче те чӑхсем вилнӗ тӗслӗхсем пулнӑ. «Ҫынсемпе чир зонинчен чӑхсене кӑларасси пирки калаҫаҫҫӗ. Халӑх ӑнланать», - тенӗ министр.

Халӗ инфекци ӑҫтан килнине тупса палӑртас тӗллевпе ӗҫлеҫҫӗ. Малтанлӑха пӗлтернӗ тӑрӑх, вирус Чулхула тата Ростов облаҫӗсенчен кайӑк-кӗшӗк какайӗпе пӗрле килнӗ. Унтан кӳрсе килнӗ аш-какая пирӗн республикӑра йӳнӗпе сутнӑ.

Кииайри пуянсем Чӑваш Енри Пӑрачкав районӗнче выльӑх-чӗрлӗх ӗрчетме ӗмӗтленеҫҫӗ. Ӗнер, утӑ уйӑхӗн 16-мӗшӗнче, вӗсем ЧР Министрсен Кабинечӗн ертӳҫин ҫумӗпе — ял хуҫалӑх министрӗпе Сергей Артамоновпа тӗлпулнӑ.

«Сычуань-Чувашия агропромышленная торговая компания» (чӑв. Сычуань-Чӑваш Ен агрропромышленность компанийӗ) тулли мар яваплӑ общество (ӑна кӑҫалхи нарӑс уйӑхӗн 8-мӗшӗнче йӗркеленӗ) пайташӗсем министра пӗлтернӗ тӑрӑх, вӗсем мӑйракаллӑ шултра выльӑха сӗтлӗх тата аш-какайлӑх ӗрчетесшӗн.

Кииайри усламҫӑсем Сиява тата Кудеиха ял тӑрӑхӗсенче 5 пине яхӑн гектара сухаласа акасшӑн. Халӗ вӗсем ҫӗре арендӑна илессипе ӗҫлеҫҫӗ, йӗркелӳ тапхӑрӗнче сиксе ытти ыйтӑва татса парассипе ҫине тӑраҫҫӗ.

Чӑваш Енри ял хуҫалӑх министрӗ Сергей Артамонов халӑхран пухакан сӗт хакӗ ӳсме тытӑнассине пӗлтерет. Юлашки эрнере вӑл 10 пус хӑпарнӑ ав.

Специалистсем ҫирӗплетнӗ тӑрӑх, ҫитес 1 уйӑх ҫурӑра хак ӳссех пырӗ. Ку ҫӗршыва типӗ сӗт кӳрсе килес ӗҫе федераци шайӗнче тӗрӗслесе тӑрассипе ҫыхӑннӑ. Паянтан типӗ сӗтпе пӗр компани ҫеҫ тивӗҫтерӗ. «Пирӗн тӗллев – Чӑваш Енре 200 тоннӑна яхӑн сӗт туса илесси. Икӗ ҫулта эпир ҫакна тума пултаратпӑр», - тенӗ Сергей Артамонов.

Кӑҫал, пӗлтӗрхипе танлаштарсан, тырӑ хакӗ те пысӑкрах пуласса шантараҫҫӗ. Раҫҫейри тырӑ пӗрлӗхӗн специалисчӗсен тата РФ Ял хуҫалӑх министерствин шухӑшӗпе, кӑҫал пӗр килограмм тырӑ 8 тенкӗрен кая мар пулмалла.

Паян Ҫӗрпӳ районӗнче «Хир кунӗ» республикӑри курав уҫӑлнӑ. Ӑна пирӗн республикӑри ӑслӑлӑхпа тӗпчев институчӗ ҫулсерен йӗркелет.

«Хир кунӗ» куравра ял хуҫалӑхӗнчи пысӑк эффективлӑ сортсемпе, ҫӗнӗ йышши агротехникӑпа, пӗр-пӗрин опычӗпе паллаштараҫҫӗ.

Кӑҫалхи курав уҫнӑ ҫӗрп хутшӑннӑ Чӑваш Ен Элтеперӗ Михаил Игнатьев шучӗпе ҫак мероприяти ялти техникӑна ҫӗнетме, ҫӗнӗ йышши технологисене аталантарма май парӗ.

Сӑмах май каласан, кӑҫал пирӗн республикӑри аграри предприятийӗсене 2 миллиард та 757 миллион тенкӗ укҫа уйӑрнӑ. Кӑҫалхи пӗрремӗш ҫур ҫулта укҫан ҫуррине аграрисем илнӗ те ӗнтӗ.

Курава уҫас умӗн республикӑри маттур аграрисене тӗрлӗ шайри Хисеп грамотипе чысланӑ, малашне те ӑнӑҫлӑ ӗҫлеме суннӑ.

Улатӑр районӗнче иртнӗ эрнере тӗрӗслев иртнӗ. Специалистсем Чӑваш Енӗн харпӑрлӑхӗнчи ял хуҫалӑх тӗллевӗллӗ ҫӗрпе вӗсен хуҫисем — арендаторсем — епле усӑ курнине пӑхса ҫаврӑннӑ.

Утӑ уйӑхӗн 6-мӗшӗнчи тӗрӗслев вӑхӑтӗнче 4305 гектар ҫӗр ҫинчи 13 участока пахаланӑ.

Тӗрӗслевҫӗсем Восход ял тӑрӑхӗнчи тата «Митра», «НДН Агро» тата «КиПиАй Агро Сеченово» тулли мар яваплӑ обществӑри ял хуҫалӑх ҫӗрӗсене тӗрӗсленӗ.

Ҫӗрпе епле усӑ курнине ытти районпа ял тӑрӑхӗнче те пахалаҫҫӗ. Тыр-пул е ытти ял хуҫалӑх культури ӳсмелли лаптӑксенче ҫум курӑкпа хытхура, йывӑҫ-тӗм хунавӗ ашкарсан акт ҫыраҫҫӗ. Кӑлтӑка кӑтартнӑ хута Росссельхознадозрӑн республикӑри управленине ярса параҫҫӗ, унтисем ҫӗр хуҫисене явап тыттараҫҫӗ.

Геннадий Ямуков фермер

Маларахри хыпарсенчен пӗринче эпир депутатсен тата тӳре-шаран хӑйсен тупӑшне халӑхран пытармалла маррине пӗлтернӗччӗ.

Деклараци компанийӗ вӗҫленчӗ те, «халӑх тарҫисем» мӗн чухлӗ ӗҫлесе илнипе паллашма пулать. Александр Белов журналист сӑнанӑ тӑрӑх, Вӑрмар районӗнчи Депутатсен пухӑвӗн депутачӗсем пирки: «Миллионерсен клубӗ», — теме те юрать.

Унта Владимир Иванов депутат тата фермер 52,5 миллион тенкӗ тупӑш курнӑ. Ҫавӑн харпӑрлӑхӗнчи пурлӑха кӑтартни ултӑ страница йышӑннӑ. Геннадий Ямуков фермер пӗлтӗр 58 миллиона яхӑн тупӑш илнӗ. Николай Иванов фермер декларацийӗнче — 17 миллиона яхӑн. Вӗсен виҫҫӗшӗн тупӑшӗ Вӑрмар районӗ пӗлтӗр хӑй тӗллӗн тупӑш курнинчен икӗ хут пысӑкрах.

Чӑваш Енри хуҫалӑхсенче тепӗр 5—7 кунтан ҫур акине вӗҫлесшӗн. Ҫакна паян республика Элтеперӗ Михаил Игнатьев Правительство пайташӗсемпе ирттернӗ канашлура Сергей Артамонов вице-премьер — ял хуҫалӑх министрӗ ӗнентернӗ.

Паянхи кун тӗлне хуҫалӑхсем тӗрлӗ культурӑна планпа палӑртнин 76,3% чухлӗ. Шӑмӑршӑ, Елчӗк, Патӑрьел районӗсем уйрӑмах лайӑх ӗҫлеҫҫӗ.

Ҫӗрулми кӑҫал 9 пин гектар йышӑнмалла. Ку вӑл — пӗлтӗрхинчен нумайрах. Сахӑр кӑшманӗн тата хӗвелҫаврӑнӑшӗн лаптӑкне чакарӗҫ.

Ҫав вӑхӑтрах техника культурисен лаптӑкӗ рапс, йӗтӗн тата горчица самай акнине кура пысӑкланӗ.

Пӗр-пӗр хуҫалӑхра ҫур аки вӗҫленсен пушаннӑ техникӑна тепӗр хуҫалӑхсене пулӑшма ярасшӑн. Ҫак шухӑша Михаил Игнатьев Элтепер палӑртнӑ.

Вӑрнарти аш-какай комбиначӗн уй-хирӗнче ака-суха тӑвакан, тыр-пул вырса илекен тракторист-машиниста ҫӗршыв Президенчӗн указӗпе чыслама йышӑннӑ. Ӗҫлӗ хута Владимир Путин ҫак уйӑхӑн 6-мӗшӗнчех алӑ пуснӑ. Ҫакӑн пирки Чӑваш Енӗн Ял хуҫалӑх министерстви паян хыпарланӑ. Николай Юрьевич Тихонова «Раҫҫей Федерацийӗн тава тивӗҫлӗ ӗҫченӗ» ят пама йышӑннӑ.

Ӗҫ биографине Николай Тихонов вӑтам шкул пӗтерсен Вӑрнар районӗнчи «Победа» (чӑв. Ҫӗнтерӳ) хуҫалӑхра ӗҫлеме пуҫланӑ. Салтака кайса килсен те вӑл тӑван колхозрах ӗҫленӗ. Иртнӗ ӗмӗрӗн 90-мӗш ҫулӗсенче самана саккӑрла ҫаптарнӑ вӑхӑтра та ҫӗр ӗҫне пӑрахман. 1996 ҫулта вӑл Вӑрнарти аш-какай комбиначӗн механика цехне вырнаҫнӑ. Ҫак ҫулсенче вӑл районти чи лайӑх комбайнер евӗр пӗрре ҫеҫ мар палӑрнӑ.

Чӑваш Енри хуҫалӑхсенче ҫуртри пӗрчӗллӗ тата пӑрҫа йышши культурӑсене хӗрсех акаҫҫӗ.

Паянхи куна илсен, пӗрчӗллӗ тата пӑрҫа йышши культурӑсене 51,4 пин гектар акнӑ. Ку вӑл мӗнпур лаптӑкӑн 24 проценчӗ пулать. Кӑҫал ҫур каярах юлса килчӗ те, ӗҫҫи юлсарах пыни сисӗнет. Пӗлтӗр, сӑмахран, ҫак кун тӗлне 81,1 пин гектар акма ӗлкӗрнӗ.

Вӑрнар тата Шупашкар районӗсенче вӑрӑлӑх кукуруза 495 гектар акса хӑварнӑ.

Чӑваш Енӗн Ял хуҫалӑх министерстви талӑксерен вӑтамран миҫе гектар ҫӗннине те сӑнаса пырать. Ҫак цифра 13,7 пин гектарпа танлашнӑ. Патӑрьел районӗнче планпа палӑртнин 39,5 процентне акнӑ, Комсомольски районӗнче — 36,3 процентне, Ҫӗмӗрле районӗнче — 44,3 процентне, Елчӗк районӗнче — 38,6 процентне.